अंमलबजावणीच्या पाच वर्षांनंतरही वस्तू व सेवा कर आकारणीत बदल होत असताना, राज्यांच्या भरपाईची चर्चा क्षीण ठरते आहे.
‘एकमती’ निर्णय घेता यावेत यासाठीच राज्यांना ‘डबल इंजिन’ सरकारची लालूच दाखवली जाते.
माध्यमांस नाटय़पूर्ण घडामोडींचा शाप असतो. त्यामुळे अशा नाटय़पूर्ण घडामोडींच्या काळात अन्य अधिक महत्त्वाच्या घटनांकडे दुर्लक्ष होते. वस्तू / सेवा कर परिषदेची गेल्या आठवडय़ाच्या अखेरीस झालेली ४७वी बैठक ही अशी दुर्लक्षित घटना. एरवी जी मुख्य बातमी ठरली असती ती राजकीय उलथापालथीमुळे आतील पानात गेली. जे झाले त्यास इलाज नाही. तथापि या बैठकीत जे झाले त्यावर आता तरी ऊहापोह व्हायला हवा. ही बैठक अधिक महत्त्वाची होती याचे कारण या कराची पंचवर्षपूर्ती. १ जुलै २०१७ साली या ऐतिहासिक कराचा अंमल सुरू झाला. गेल्या आठवडय़ात १ जुलैस त्यास पाच वर्षे पूर्ण झाली. या कराचे मूळ प्रणेते, माजी वित्त सचिव विजय केळकर वस्तू/ सेवा कराचे वर्णन ‘लाख दुखोंकी एक दवा’ असे करायचे. तेव्हा या पाच वर्षांत या करामुळे किती दु:खे दूर झाली? मुळात हा कर म्हणजे ‘दवा’ आहे का? आदी प्रश्नांची चर्चा यानिमित्ताने व्हायला हवी.
हा कर अमलात येतानाच मुळातील कर प्रारूपापेक्षा नवे रूपडे घेऊन आला. या नव्या कराचे नाव जरी वस्तू/ सेवा कर असे होते तरी त्याचे दिसणे मूळ प्रारूपात जसे अपेक्षित होते तसे अजिबात नव्हते. मूळ कररचनेत कर आकारणीचे जास्तीत जास्त तीन स्तर अपेक्षित होते आणि एकाही घटकास या करातून सूट मिळता नये, असा विचार होता. प्रत्यक्षात १ जुलै २०१७ या दिवशी हा कर जन्मास आला तो कर आकारणीचे पाच-सहा टप्पे आणि पेट्रोल/ डिझेल आणि मद्य यांस करातून सवलत असे व्यंग घेऊन. तेव्हा अंगभूत व्यंग घेऊन आलेल्या या करामुळे पाच वर्षांत नक्की काय बदल झाला?
वस्तू सेवा कर परिषदेची ही ४७वी बैठक, म्हणजे प्रति वर्षी ९-१० बैठका या कराच्या ‘सुसूत्रीकरण’ आणि मूल्यमापनासाठी झाल्या. पहिली काही वर्षे तर या कररचनेत इतक्या सुधारणा/ बदल सुचविले गेले की या व्यंग घेऊन जन्मास आलेल्या कराच्या देहात नवी काही व्यंगे तयार झाली. म्हणजे नव्या काही घटकांस करात समाविष्ट करायचे आणि काहींना सवलती द्यायच्या, हा उद्योग अव्याहतपणे आजही सुरूच दिसतो. आताच्या ४७ व्या बैठकीत अनेक दुग्धजन्य पदार्थावर नव्याने कर आकारणीचा निर्णय झाला. पनीर, दही, लस्सी, ताक आदी घटक आता महाग होतील. ते का? याच्या जोडीने ‘नैसर्गिक’ मध (अनैसर्गिक मध असतो काय?), मटण, मासे, अनेक भाज्या, बार्ली, ओट्स, बाजरीसारखी धान्ये, मका आदींना कराच्या जाळय़ात आणण्याचा निर्णय या बैठकीत झाला. एका बाजूने केंद्र सरकारी खाते गरिबांच्या अन्नात प्रथिनांचा समावेश अधिकाधिक प्रमाणात व्हावा, यासाठी प्रयत्न करण्याची गरज असल्याचे सांगते. त्याच वेळी वस्तू/ सेवा कर परिषद प्रथिने पुरवणाऱ्या घटकांवर कर वाढवून वा त्यांना कराच्या जाळय़ात आणून हे घटक महाग करते; यास काय म्हणावे? याच्या बरोबरीने गहू, विशिष्ट प्रकारचा तांदूळ वगैरे घटक महाग होतील. यात कोणती सुसूत्रता? रिझव्‍‌र्ह बँकेच्या सेवा, दैनंदिन एक हजार रुपयांपेक्षा अधिक भाडे असलेल्या हॉटेल खोल्या, बँकांच्या सेवा, विमा नियंत्रकाकडून दिल्या जाणाऱ्या सुविधांचा लाभ आदी सर्व वस्तू/ सेवा कराच्या अखत्यारीत येईल.
आपल्या देशात मुळात विम्याचे प्रमाण कमीच. इतक्या विमा कंपन्या असूनही त्या पुरेशा प्रमाणात नागरिकांपर्यंत पोहोचलेल्या नाहीत. असे असताना विमा पॉलिसीचे नूतनीकरण आता महाग होईल. पर्यावरण रक्षणात एक महत्त्वाचे आव्हान असते ते इलेक्ट्रॉनिक कचऱ्याच्या विल्हेवाटीचे. त्यावर इतके दिवस ५ टक्के इतका कर होता. तो आता थेट १८ टक्के होईल. आम्ही एलईडी बल्ब कसे जनतेस वाटतो असे आपले सरकार आंतरराष्ट्रीय मंचावरून कौतुकाने सांगते. ते योग्यच. पण आताच्या बैठकीत झालेल्या निर्णयानुसार एलईडी दिवे, त्यासाठीची साधनसामग्री यावरील करात सहा टक्क्यांनी वाढ होऊन तो १८ टक्क्यांवर जाईल. सूर्यचूल, सौर ऊर्जा आदींचे अलीकडे कोण कौतुक. ते करण्यासही हरकत नाही. तथापि एका बाजूने ते कौतुक करायचे आणि सौरबंब वगैरेंवरील कर पाच टक्क्यांवरून जवळपास चारपटींनी वाढवत १८ टक्क्यांवर न्यायचा, यात विसंगती नाही, असे म्हणणे अवघड.
बरे वस्तू/ सेवा कर परिषद बैठकीतील निर्णय एकमताने घेतले जातात, असे सरकार अभिमानाने सांगते. ते खरेच. पण यामागील राजकारण असे की असे ‘एकमती’ निर्णय घेता यावेत यासाठीच तर देशात सर्व राज्यांत एकाच पक्षाचे सरकार हवे, असा सत्ताधारी भाजपचा आग्रह असतो. ‘डबल इंजिन’ सरकारची लालूच दाखवली जाते, ती यासाठीच. जनसामान्यांना राजकारणामागील अर्थकारणाचा गंधदेखील नसतो. त्यामुळे ही लोणकढी पौष्टिक मानून प्राशन केली जाते. आताही या कराबाबतचे आपले सार्वत्रिक अज्ञान इतके अगाध आहे की त्याबाबत काही प्रश्न उपस्थित केल्यास वस्तू/ सेवा करवसुलीत मासिक वृद्धी कशी होत आहे, याचे आकडे फेकले जातात. वस्तू/ सेवा कर हा अप्रत्यक्ष कर आहे. चलनवाढीमुळे जेव्हा सर्वच वस्तूंच्या किमती वाढतात तेव्हा या वस्तूंवरील कर संकलनातही वाढ आपोआप होते. हे यामागील खरे कारण. पण ते समजून घेण्याइतकी अर्थसाक्षरता नसल्याने दर महिन्याच्या एक तारखेस जाहीर होणाऱ्या कर संकलन आकडेवारीमुळे सार्वत्रिक समाधान पसरते. अशी ‘समाधानी’ जनता हा कोणत्याही सरकारसाठी अत्यंत हवाहवासा घटक. तो सध्या मुबलक उपलब्ध आहे. आता केंद्राच्या आर्थिक दडपशाहीविरोधात उभे राहू शकले असते असे आणखी एक राज्य महाराष्ट्राच्या रूपाने गळाले. विश्वासदर्शक ठराव मंजूर होत असताना भाजपच्या टेकूवर उभे केले गेलेले मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे पहिल्याच दिवशी पेट्रोल/ डिझेलवरील मूल्यवर्धित कर कमी करण्याची घोषणा करतात तेव्हा देशात सर्व राज्यांत एकपक्षीय सरकार आणि एकमत यामागील अर्थकारण लक्षात येऊ शकते.
असे एकमत व्हायची शक्यता नसल्याने वस्तू/ सेवा कर परिषदेसाठी एका अत्यंत महत्त्वाच्या, कळीच्या मुद्दय़ास या बैठकीत स्पर्शही झाला नाही. हा मुद्दा म्हणजे राज्यांना केंद्राकडून दिल्या जाणाऱ्या नुकसानभरपाईची मुदत वाढवण्याचा. पाच वर्षांपूर्वी हा कर जेव्हा जन्मास आला तेव्हा दरवर्षी १४ टक्के इतकी महसूल संकलनाची वाढ असेल असे गृहीत धरून राज्यांस नुकसानभरपाई किती दिली जाईल, हे निश्चित केले गेले. राज्यांस नुकसानभरपाई अशासाठी की या वस्तू/ सेवा कराने राज्याराज्यांचे करवसुलीचे अधिकार नामशेष झाले. हे आपले अधिकार सोडण्याच्या कृतीमुळे राज्यांच्या महसुलात साहजिकच घट होणार. ती बुजवण्याचा प्रयत्न म्हणजे ही पाच वर्षे भरपाई देण्याची बांधिलकी. तथापि केंद्राच्या तिजोरीत या काळात अपेक्षित उत्पन्न पडले नाही. तेव्हा आडातच न आलेले पाणी पोहऱ्यात येणार कुठून? त्यामुळे राज्यांनाही अपेक्षित भरपाई मिळाली नाही. म्हणून ही पाच वर्षांची मुदत आणखी काही वर्षे वाढवा अशी राज्यांची रास्त मागणी. त्यास केंद्र सातत्याने वाटाण्याच्या अक्षता लावत आले आहे. या बैठकीतही तेच झाले. अशी मागणी करणाऱ्यांतील महाराष्ट्र राज्य आता गळाले. जसजशी अधिकाधिक राज्ये भाजपच्या हाती येतील तसतसे या मागणीकडे अधिकाधिक दुर्लक्ष होत जाईल हे निश्चित.
या अशा मुद्दय़ांकडे दुर्लक्ष केल्यामुळे वस्तू/ सेवा कर पाच वर्षांनंतरही ‘काम सुरू, रस्ता बंद’ याच अवस्थेत दिसतो. हे काम संपण्यासाठी या कायद्यातील मूळ त्रुटी प्रामाणिकपणे दूर करायला हव्यात. नागरिकांच्या अर्थ निरक्षरतेवर वेळ मारून नेता येते. अर्थस्थिती नाही.
71 Comments
Deon Ware
I appreciate you sharing this blog post. Thanks Again. Cool.
Music theory courses
I am truly thankful to the owner of this web site who has shared this fantastic piece of writing at at this place.
zebra printer near bommasandra
For the reason that the admin of this site is working, no uncertainty very quickly it will be renowned, due to its quality contents.
tsc printer near peenya
Good post! We will be linking to this particularly great post on our site. Keep up the great writing
Amari Nash
Good post! We will be linking to this particularly great post on our site. Keep up the great writing
Cody Hodges
I truly appreciate your technique of writing a blog. I added it to my bookmark site list and will
123movies
Awesome! Its genuinely remarkable post, I have got much clear idea regarding from this post
moisturizing cream
This was beautiful Admin. Thank you for your reflections.
Luis Hale
I like the efforts you have put in this, regards for all the great content.
Reed Griffin
This post has opened my eyes to a new perspective. Thank you for challenging my thoughts.
Jasper Roach
Awesome! Its genuinely remarkable post, I have got much clear idea regarding from this post
Alec Mayo
I’m often to blogging and i really appreciate your content. The article has actually peaks my interest. I’m going to bookmark your web site and maintain checking for brand spanking new information.
honeywell scanner
Nice post. I learn something totally new and challenging on websites
Brooklynn Saunders
Siempre es un placer visitar su sitio web. Siempre hay algo nuevo y valioso para aprender aquí, y aprecio cómo se esfuerzan en proporcionar contenido relevante y de alta calidad de manera constante.
Cadence Young
The way the author presents complex topics in a clear and concise manner is commendable. Great job!
Łukasz Włodarczyk
SMS Marketing for E-commerce Businesses on Godysms.com
pendik escort
Pretty! This has been a really wonderful post. Many thanks for providing these details.
kurtkoy escort
Sitenizin tasarımı da içerikleriniz de harika, özellikle içerikleri adım adım görsellerle desteklemeniz çok başarılı emeğinize sağlık.
tuzla escort
Yazınız için teşekkürler. Bu bilgiler ışığında nice insanlar bilgilenmiş olacaktır.
pendik escort
There is definately a lot to find out about this subject. I like all the points you made
pendik escort
Good post! We will be linking to this particularly great post on our site. Keep up the great writing
Alisson Coleman
Very well presented. Every quote was awesome and thanks for sharing the content. Keep sharing and keep motivating others.
pendik escort
Hocam Ellerinize Saglık Güzel Makale Olmuş Detaylı
industrial panel mount computer
very informative articles or reviews at this time.
pendik escort
Sitenizin tasarımı da içerikleriniz de harika, özellikle içerikleri adım adım görsellerle desteklemeniz çok başarılı emeğinize sağlık.
daftar situs poker online
I truly appreciate your technique of writing a blog. I added it to my bookmark site list and will
Cristofer Mcconnell
This was beautiful Admin. Thank you for your reflections.
Jakayla Ali
InfoMídia ZAP TURBO superou minhas expectativas! A facilidade de enviar mensagens em massa é surpreendente. Parabéns pela ótima ferramenta! 🙌
tuzla escort
Awesome! Its genuinely remarkable post, I have got much clear idea regarding from this post
kurtkoy escort
naturally like your web site however you need to take a look at the spelling on several of your posts. A number of them are rife with spelling problems and I find it very bothersome to tell the truth on the other hand I will surely come again again.
pendik escort
This was beautiful Admin. Thank you for your reflections.
kibristeknoloji
Teknoloji Kıbrıs – Bilgisayar kıbrıs <a href=" teknoloji Kıbrıs, teknolojikıbrıs, teknolojikibris, Kıbrıs teknoloji, kıbrısteknoloji, kibristeknoloji,Teknoloji Kıbrıs Kıbrıs’ta bilgisayar, Kıbrıs telefon Kıbrıs teknoloji ve teknoloji Kıbrıs olarak kredi kartına taksit imkanı ile sizlerleyiz. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Teknolojik Ürünler | Teknoloji Kıbrıs
teknoloji kıbrıs
Teknoloji Kıbrıs – Bilgisayar kıbrıs <a href=" teknoloji Kıbrıs, teknolojikıbrıs, teknolojikibris, Kıbrıs teknoloji, kıbrısteknoloji, kibristeknoloji,Teknoloji Kıbrıs Kıbrıs’ta bilgisayar, Kıbrıs telefon Kıbrıs teknoloji ve teknoloji Kıbrıs olarak kredi kartına taksit imkanı ile sizlerleyiz. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Teknolojik Ürünler | Teknoloji Kıbrıs
pendik escort
Çok yararlı bi yazı olmuş hocam teşekkür ederim .Sizin yazılarınızı beğenerek okuyorum elinize sağlık.
Eric Sandoval
Hi there to all, for the reason that I am genuinely keen of reading this website’s post to be updated on a regular basis. It carries pleasant stuff.
Julia Ali
Hi there to all, for the reason that I am genuinely keen of reading this website’s post to be updated on a regular basis. It carries pleasant stuff.
Aliyah Cline
kariyer kıbrıs, kariyer kibris, kariyerkıbrıs, kariyerkibris
Kuker Italia - Coltelleria professionale
I very delighted to find this internet site on bing, just what I was searching for as well saved to fav
Camryn Burton
I really like reading through a post that can make men and women think. Also, thank you for allowing me to comment!
ÖYKÜ
teknolojikıbrıs,teknolojikibris,kibristeknoloji,kıbrısteknoloji
kartal escort
Hocam detaylı bir anlatım olmuş eline sağlık
Eve Moses
kariyer kıbrıs, kariyer kibris, kariyerkıbrıs, kariyerkibris
kurtkoy escort
Bilgiler için teşekkür ederim işime son derece yaradı
kurtkoy escort
sitenizi takip ediyorum makaleler Faydalı bilgiler için teşekkürler
Kamari Decker
araba kiralama, kıbrıs araç kiralama, kıbrıs rent a car,araç kira kıbrıs
kurtkoy escort
Ne zamandır web sitelerim için aradığım içeriği sonunda buldum. Bu kadar detaylı ve net açıklama için teşekkürler.
BAHRİ
teknolojikıbrıs,teknolojikibris,kibristeknoloji,kıbrısteknoloji
bubble tea
Çok yararlı bir yazı olmuş hocam teşekkür ederim, bubble tea ile ilgili yazılarınızı beğenerek okuyorum elinize sağlık.
Meadow Cook
kıbrıs iklimsa kıbrısiklimsa, iklimsa kıbrıs, iklimsakibris, klima kıbrıs, kıbrıs ısıtma, kıbrıs soğutma, kıbrıs beyaz eşya, kıbrıs klima fiyatı, kıbrıs ucuz klima
Giovanni Armstrong
kıbrıs online eğitim, kıbrıs online kurs, online eğitim, online kurs, belediye sertifika eğitimi, kamu sertifika, edevlet onaylı sertifika
Karissa Nicholson
kıbrıs online eğitim, kıbrıs online kurs, online eğitim, online kurs, belediye sertifika eğitimi, kamu sertifika, edevlet onaylı sertifika, marziye ilhan eğitimi, eğitici marziye ilhan, kıbrıs marziye ilhan
Madelyn Riley
online sertifika,üniversite onaylı sertifika,özel sertifika, bitcoin sertifika, borsa sertifika,forex sertifika, online kurs, belediye sertifika eğitimi, kamu sertifika, edevlet onaylı sertifika, marziye ilhan eğitimi, eğitici marziye ilhan, kıbrıs marziye ilhan
Kuker Italia - Coltelleria professionale
I really like reading through a post that can make men and women think. Also, thank you for allowing me to comment!
smm panel
takipçi satın al
Chad Blevins
kıbrıs online eğitim, kıbrıs online kurs, online eğitim, online kurs, belediye sertifika eğitimi, kamu sertifika, edevlet onaylı sertifika, marziye ilhan eğitimi, eğitici marziye ilhan, kıbrıs marziye ilhan
Deshawn Bishop
Türkiye’nin En büyük ambalaj Toptancısı ambalajsepetim’deKese kağıdı,Kağıt çantalar,Gıda eldiveni,Peçete fiyat, Pipetler, Mikrodalga yemek kapları,Sızdırmaz kaplar
Bodrum Implant
Pretty! This has been a really wonderful post, many thanks for providing details of Bodrum all on 4.
Frankie Riddle
This is my first time pay a quick visit at here and i am really happy to read everthing at one place
Tianna Carter
I really like reading through a post that can make men and women think. Also, thank you for allowing me to comment!
Clark Calhoun
Pretty! This has been a really wonderful post. Many thanks for providing these details.renovaties
Bodrum Dental Clinic
Really.. thank you for starting this up, Bodrum best dental clinic website is something that is needed on the internet, someone with a little originality!
takipçi hilesi
youtube abone satın al
Sterling Bolton
I’m often to blogging and i really appreciate your content. The article has actually peaks my interest. I’m going to bookmark your web site and maintain checking for brand spanking new information.Mimarlık
Oferte Black Friday
Cand este black friday in Romania ?
kurtkoy escort
Güzel aydınlatıcı makale için teşekkürler daha iyisi samda kayısı umarım faydalı çalışmalarınızın devamı gelir.
Buy Google Ads Verified Account
Successful sharing. Thanks for your hard work.
istanbul escort
You’re so awesome! I don’t believe I have read a single thing like that before. So great to find someone with some original thoughts on this topic. Really.. thank you for starting this up. This website is something that is needed on the internet, someone with a little originality!
atasehir escort
I truly appreciate your technique of writing a blog. I added it to my bookmark site list and will
Myles Valentine
Hi there to all, for the reason that I am genuinely keen of reading this website’s post to be updated on a regular basis. It carries pleasant stuff.
Annalise Gutierrez
Great information shared.. really enjoyed reading this post thank you author for sharing this post .. appreciated
Yorum Satın Al
Best #12314